Geçtiğimiz haftaya, The New Yorker dergisinin 76 yıl önce reddettiği F. Scott Fitzgerald öyküsünü tekrar basacağının haberini yaparak başlamıştık. Yılın 32. haftasının Haftadan Kalanlar köşesinde de, heyecanla beklenen 3D Muhteşem Gatsby filminin vizyon tarihinin Aralık 2012’den Yaz 2013’e ertelendiğini duyurmuştuk. Bugünse yazarın kendi sözlerine yer veriyoruz.
1938’in sonlarında, yazarlık denemelerine başlayan Frances Turnbull, son öyküsünü aile dostu Fitzgerald’a göndermiş. Öyküyü okumakla kalmayıp geri dönüş yapmaya da vakit ayıran ünlü yazar, biraz ağır da olsa samimiyetiyle tüyler ürperten bir yanıt yazmış. Sonuç, Fitzgerald’ın yazma sürecini anlamamıza yardımcı olan, tüm yazar adaylarının yararlanabileceği tavsiyeler. (Letters of Note aracılığıyla.)
——
9 Kasım 1938
Sevgili Frances;
Öykünü dikkatle okudum Frances ve üzülerek söylemem gerekiyor ki profesyonel bir çalışma yapmanın bedeli, senin henüz ödemeye hazır olmadığın kadar yüksek. Sana yalnızca ucundan dokunan küçük şeyleri, akşam sofrasında anlatılacak önemsiz tecrübeleri değil, yüreğini, en güçlü tepkilerini ortaya koyman gerekiyor. Bunu, özellikle de yazmaya ilk başladığında, insanların ilgisini sayfada tutabilmek için gerekli numaraları henüz bilmiyorken, öğrenmenin uzun zaman aldığı yazma tekniğine henüz sahip değilken, kısacası, elinde ortaya koyacak yalnızca duyguların varken yapman gerekiyor.
Bu tüm yazarlar için geçerlidir. Dickens Oliver Twist‘te, bir çocuğun tüm hayatı boyunca istismar edilip aç kaldığı için duyduğu tutkulu hıncı yansıtması gerekiyordu. Ernest Hemingway, ilk hikâyelerinden oluşan In Our Time‘da hayatında bildiği ve hissettiği her şeyi derinlemesine ele almıştı. This Side of Paradise‘ta ben, bir hemofili hastasının tenindeki yara kadar taze olan bir aşk hikâyesini anlattım.
Yazmayla ilgili öğrenebileceği her şeyi öğrenmiş olan ustanın, şahsiyetsiz üç kızın en yüzeysel tepkileri gibi basit bir şeyi alıp zeki ve etkileyici bir diyaloğa dönüştürmeyi nasıl başardığını gören amatör kendisinin de aynısını başarabileceğini düşünüyor. Ama amatörün kendi hislerini bir başka insana aktarabilmesi için önce ilk trajik aşk hikâyesini kalbinden söküp dünya âleme göstermek için sayfaya dökmek gibi gözükara ve radikal bir yola başvurması gerekiyor.
Her halükârda, başlangıç bedeli bu. Bunu ödemeye hazır olup olmadığına, bunun senin için “hoş” sayılan tavırlarla çelişip çelişmediğine kendin karar vereceksin. Ama edebiyat, hatta “hafif” edebiyat bile işe yeni başlamış birinden en az bunu bekler. Yazarlık, varını yoğunu ortaya koyman gereken mesleklerden biri. Yalnızca birazcık cesur olan bir asker kimsenin ilgisini çekmez.
Bu temel mesele göz önünde bulundurulduğunda, öykünün neden satılabilir olmadığını analiz etmeye gerek yok; ama seni sevdiğim için, genellikle benim yaşımdakilerin yaptığı gibi bu konuda seni kandırmayacağım. Eğer öykülerini anlatmaya karar verirsen en çok ilgilenecek olan,
Eski dostun,
F. Scott Fitzgerald
Not: Yazının akıcı, kabul edilebilir ve kimi yerlerde zekice ve etkileyici olduğunu söyleyebilirim. Yeteneklisin — bu da bir askerin West Point’e* girmek için gerekli fiziksel yapıya sahip olmasına eşdeğerdir.
* ABD Kara Harp Okulu.
Aynı şey akademisyenler için de söylenemez mi? Gerçekten dert ettiğin, merak ettiğin, yazmayacak olsan da okuyacak olacağın, sana en yakın konuyu yazmak … yazmayla cebelleştiğim bu günlerde başlangıçların ve belki de tüm yazıların en ‘değen’ konulara ayrılması gerektiğine yürekten inanıyorum.