Tefrika yeni çağın internet mecrasında tekrar diriltilecekmiş. Boing Boing’de gördüğümüz haber bizi heyecanlandırdı ve yakın zamanda haber olan Amazon Kindle’ın yeni projesinin ne kadar destek görebileceği konusunda da bir fikir verdi. Fikir hem çok eski hem de yeni. Zamanın büyük klasikleri bildiğiniz üzere tefrika edilerek yayımlanmış ve sonra kitaplaşmışlar. Koltukname’de bol bol ele aldığımız Sherlock Holmes serisi bunun örneklerinden sadece biri. Tefrika yöntemi elbette memleket klasikleri için de kullanılmış. Hatta Tefrika diye bir site ve tefrika yarışması var.
Şu sıralarda Kindle‘ın yeni ürünleriyle ön plana çıkan Amazon da Kindle tefrikaları başlatmaya karar vermiş. Öncelikle Charles Dickens’ın Oliver Twist‘i tefrika halinde Kindle kullanıcılarına sunulacakmış. Yanlış anlamadıysak bu ücretsiz olacak. Telifli eserlerdeyse esere ilk seferinde para ödenecek, sonraki hafta ve aylarda yayımlanacak parçalarıysa ücretsiz olacakmış ve doğrudan hesabınıza yüklenecekmiş. Bu sadece dijital olarak Kindle’da okunabilecek bir tefrika olacak.
Bu haberin ardından ise Plympton’ın Kindle’ın bu tefrika olanağını kullanarak bölümler halinde roman okuma geleneğini canlandırmak, daha doğrusu dijital çağa yeniden uyarlamak hevesini okuduk, hazırladıkları videoyu izledik.
Bize ilginç gelen sadece tefrika roman peşine düşmeleri değil, bunun yayıncılık halini bugünle nasıl ilişkilendirdikleri oldu. Videoda izlendiği gibi tefrikayı günümüzün TV dizileri çerçevesinde düşünüyorlar. Televizyonu tekrar dizilerle seyretmeye başladıklarını, bunun çekiciliğinin ise 19. yüzyıl ve 20. yüzyılın bir kısmındaki tefrika romanın popülerliği ve sosyalliğiyle açıklıyorlar. Bir hikâyenin devamını bekleme, bu hikâyeyi bekleyen diğerleriyle konuşma, hatta belki de yazara ulaşmak ve devam eden hikâyesiyle ilgili yorum yapma imkânı. (Herhalde dizilerde bu hep beraber konuşma ve hikâye üzerine düşünme faaliyetinde Lost başı çeker). E-kitap formatıyla tekrar çok kolay ve çok interaktif bir şekilde canlandırılabilecek bir gelenek gerçekten. Projelerinin detaylarını buradan okuyabilirsiniz. Şu ana kadar üç romanın tefrikasına başlamışlar. Fiyatlarını görmek mümkün olmadı, zaten Amazon’da Avrupa’daki okuyucuya açık bile değildi. Romanlarla ilgili kısa bilgiler için de buraya bakabilirsiniz.
Şimdilik yayımlanacak romanların edebiyattaki yerlerinin bir Dickens olacağı öngörülmüyor ve elbette bunun edebiyatın sadece dizi sürükleyiciliğinde bir ritimle yazılmış olanlarını destekleme, böylece bazı tür ve yaklaşımları daha da marjinalize etme tehlikesi mevcut. Öte yandan daha fazla yayınevinin katılımıyla gerçek bir edebiyat cümbüşüne de dönüşebilir. Okuyucuların ilgisi kadar büyük yayınevlerinin politikaları da belirleyici olacaktır, diye düşünüyoruz. Edebiyatın farklı mecraları üzerine düşünmekse her zaman keyifli.
Dijital tefrika yayını ilginç bir fikir, günümüz yayıncılığına neler katacağını bekleyip göreceğiz. Ancak bunu yapan Amazon olduğu için projeye şüpheyle yaklaşmamız gerektiğini düşünüyorum. Ünlü kütüphaneci Nancy Pearl de piyasada baskısı bulunmayan, unutulmuş klasikleri yeniden basmak için Amazon’la anlaştığında yayın dünyasından tepki almıştı. Kâğıt üzerine güzel bir iş yapıyormuş gibi görünseler de, kimse yayın ve satış politikalarına güvenmiyor, Pearl’ün aynı çalışmayı New York Review of Books Classics ve Melville House gibi yayınevleriyle de yürütebileceğini söylüyordu.
evet, amazon üzerinden işlemesi ve kindle’la çalışması, bu tekel hali çok tercih edilir değil. Belki başka yayınevleri de yavaş yavaş bu mecraya girer, seçenekler çoğalır…