Son yıllarda çağdaş dünya edebiyatının hızla yükselen yıldızlarından biri Roberto Bolaño. Özellikle de ölümünden sonra çıkan 2666‘yla birlikte tüm eserleri İngilizcede teker teker (ve tekrar tekrar) yayımlanmaya başladı. Elbette İngilizce konuşan dünyanın ilgisi, çoğunlukla olduğu gibi uluslararası bir ilgilye dönüşüyor. Bolaño’nun durumunda, iyi ki de öyle oldu, diyebiliriz sanırım.
2666‘nın şanından önce Şilili yazarın üç kitabı (Vahşi Hafiyeler, Uzak Yıldız, Katil Orospular) Metis Yayınları’ndan çıkmıştı (Uzak Yıldız Zerrin Yanıkkaya, diğerleri Peral Bayaz çevirileriyle). 2666 ise, Zeynep Heyzen Ateş çevirisiyle, açıkçası yayın çizgisinin çok uzağında durduğu için şaşırtıcı bir biçimde Pegasus Yayınları’nca yayımlandı.
Hayatını çok genç bir yaşta kaybeden Bolaño, ölümünden birkaç yıl önce öykücülerin dikkat etmesi gereken on iki maddelik bir liste hazırlamış. Bu listeyi Koltukname için İspanyolcadan çeviren Süleyman Doğru’ya teşekkürlerimizi iletiyoruz. Yazarlıkla ilgili daha fazla tavsiyeler için buraya bakabilirsiniz. İşte, “Artık kırk dört yaşında olduğuma göre, öykü yazma sanatıyla ilgili tavsiyelerde bulunacağım,” diyen yazarın listesi. (Okuma Günlüğüm aracılığıyla.)
1. Öyküleri asla birer birer yazma. Bunu yapan kişi kendini son nefesini verdiği güne dek aynı öyküyle cebelleşirken bulabilir.
2. En iyisi öyküleri üçer üçer ya da beşer beşer yazmaktır. Eğer enerjine güveniyorsan dokuzar dokuzar ya da on beşer on beşer yaz.
3. Dikkat et: Onları ikişer ikişer yazmanın cazibesi birer birer yazmaya kalkışmak kadar tehlikelidir, zira içinde ikiz aynaların aynı kirli ve inatçı oyununu barındırır.
4. Quiraga’yi, Felisberto Hernandéz’i, Borges’i okumak gerekir. Rulfo’yu, Monterroso’yu, García Márquez’i okumak gerekir. Bu yapıtlara biraz saygısı olan bir öykü yazarı Cela’yi ya da Umbral’i asla okumayacaktır. Onların yerine Cortázar’i ya da Bioy Casares’i elbette ki okuyacaktır, ama Cela ve Umbral’i asla.
5. Tam olarak anlaşılmamış olabilir diye tekrar söylüyorum: Cela ve Umbral’in yanından bile geçmeyecektir.
6. Bir öykü yazarı yürekli olmalıdır, kabul etmesi hüzün verici ama gerçek bu.
7. Öykü yazarlarının Petrus Borel’i okumuş olmakla övünmeleri sık rastlanan bir durumdur. Ama gerçek şu ki, birçok öykü yazarı Petrus Borel’i taklit etmeye çalışmaktadır. Büyük hata: Aslında Petrus Borel’in giyim tarzını taklit etmeleri gerekirdi! Doğrusu Petrus Borel hakkında neredeyse hiçbir şey bilmezler. Tıpkı Gautier ya da Nerval hakkında bir şey bilmedikleri gibi.
8. Gelin bir anlaşma yapalım: Petrus Borel’i okuyun, Petrus Borel gibi giyinin, ama aynı zamanda da Marcel Schwob’u, özellikle de Marcel Schwob’u okuyun ve sonra Alfonso Reyes’e, ondan da Borges’e geçin.
9. Hiç kuşku yok ki Edgar Allan Poe’da hepimizi doyuracak kadar malzeme vardır.
10. Dokuzuncu madde üzerinde duşunun. İnsan dokuzuncu madde üzerinde düşünmeli; eğer mümkünse, diz çökerek.
11. Hararetle tavsiye edilecek kitaplar ve yazarlar: Longinus’un Yüce Üzerine‘si; biyografisi Lord Brooke tarafından kaleme alınan talihsiz ve yürekli Philip Sidney’in soneleri; Edgar Lee Masters’ın Spoon River Antolojisi; Enrique Vila-Matas’in Örnek İntiharlar‘ı.
12. Bu kitapları okuyun, ayrıca Çehov ve Raymond Carver’ı da okuyun; ikisinden biri bu yüzyılın çıkardığı en iyi öykü yazarıdır.
İspanyolcadan çeviren: Süleyman Doğru
