Kitap / Popüler Kültür

Sherlock mahkemede

koltukname3 Yorum

Daha önce Türkçede de yayımlanacağı müjdesini verdiğimiz kapsamlı Sherlock Holmes edisyonunun editörü (ve filmlerinin baş danışmanı) Leslie S. Klinger, “Sherlock Holmes ve Dr. John H. Watson karakterlerinin artık telif hakları korumasında olmadıklarını kanıtlamak” amacıyla Sir Arthur Conan Doyle‘ın vârislerine dava açmış bulunuyor.

Klinger, Sara Paretsky, Michael Connelly, Lev Grossman gibi farklı yazarların Sherlock Holmes karakterini içeren öykülerinden oluşan bir derleme hazırlamaktaydı. (Bu fan fiction çok yaygın bir hadisedir. Türkçedeki bir örneği için bkz. İpek Ev, İthaki Yayınları.) Klinger’a göre, derlemeyi basacak olan yayınevi varislerden tarafından tehdit edildi:

Conan Doyle vârisleri yayıneviyle iletişime geçtiler … ve eğer kendilerine lisans ücreti ödenmezse, kitabımızın büyük dağıtımcılara satılmamasını sağlayacaklarını ima ettiler. Yayıncımız elbette kaygılanmıştı, bu konu çözülmeden kitabı basamayacaklarını söylediler … Conan Doyle’ın Holmes öykülerinden bir kısmının Amerika’da hâlâ telif haklarıyla korunmakta olduğu doğrudur. Ama Conan Doyle’ın yazdığı öykülerden bir çoğu artık telif hakları kapsamında değildir. Holmes, Watson ve diğer karakterler şu an telifsiz olan bu elli öyküde iyice oturtulmuştur. Bu Amerikan yasalarında, isteyen herkesin Holmes ve Watson’lı hikâyeler yazabileceği anlamına gelmelidir.

Telif haklarının edebiyat, müzik, hatta yemek alanlarındaki işleyişlerine Koltukname’de epeyce yer verdik, vermeye de devam edeceğiz. Edebiyat ve Türkiye özelinde, günümüzde kabul edilen Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu‘na göre, yazarların teliflerinin kalkması için ölümlerinin üzerinden 70 yıl geçmiş olması gerekiyor. (Konuyla ilgili daha fazla bilgi için buraya bakabilirsiniz.) Bu durumda Sir Arthur Conan Doyle’ın tüm eserlerinin, haliyle yaratmış olduğu karakterlerin, telif hakkı 2000 yılında doldu.

Ancak Amerika’da işler çok daha karışık. 1978’den önce yayımlanan eserlerin telif hakları yayımlanışlarının 28. yılında yenilendiği takdirde, 95 yıl uzuyor! Şu an bu şartların geçerli olduğu bir Holmes öykü kitabı var: The Case-Book of Sherlock Holmes (Sherlock Holmes’un Vaka Defteri). Toplam elli altı Holmes öyküsünden on ikisini içeren bu kitaptaki öykülerden yalnızca onu, 2022’ye kadar telif kapsamında olacak. Vârisler, bunun Holmes karakterini de telif kapsamına almaya yeterli olduğu görüşünde.

Açıkçası Amerika’da tüm öykülerin telif kapsamından çıkmamış olmasını da, vârislerin bu on öyküyü bahane ederek ikiyüz yıl önce hayat bulan bir karakterden para kazanma çabalarını da açgözlülükden başka bir şey olarak değerlendiremiyor, Klinger’ın davasında mahkemelerin de bu yönde bir karar vereceğini umuyoruz. Klinger’ın “Sherlock’u Özgür Bırakın!” adını verdiği davasıyla ilgili daha fazla bilgiye buradan ulaşabilirsiniz. (The Digital Reader aracılığıyla.)

—

Son olarak, Sherlock hayranlarına bir müjde: Yukarıda bahsettiğimiz, Klinger’ın editörlüğünü yaptığı özel baskının birinci cildi mart ayında raflarda olacak. Açıklamalı Notlarıyla Sherlock Holmes adıyla yayımlanacak olan serinin bu ilk cildi, Sherlock Holmes’un Maceraları ve Sherlock Holmes’un Anıları adlı ilk Sherlock kitabını içeriyor. İşte kitabın Utku Lomlu imzalı kapağı:

sherlock

 

GÜNCELLEME (2 Nisan 2013): GÜNCELLEME (2 Nisan 2013): Açıklamalı Notlarıyla Sherlock Holmes, uzun bir rötardan sonra nihayet yayımlandı. Kitabı uygun fiyatlara bulmak için KitapMetre’ye göz atabilirsiniz.

koltukname
Website | + posts

“Sherlock mahkemede” üzerine 3 yorum

Bir Cevap Yazın