20. yüzyıl, devrimlerin, değişimin ve direnişin hız kestiği bir dönem olmadı. Dünya döndükçe, insanlık da yeni hikâyeler yazmaya devam etti. O hikâyelerden biri de Meksika’da, Emiliano Zapata ve Pancho Villa olarak bilinen Arango Arámbula ve José Doroteo tarafından yazıldı.
1876’dan 1911 yılına dek süren ve “Porfiriato Dönemi” olarak bilinen dönemde, Meksika, Porfirio Díaz adlı eski askerin yönetiminde kalmıştı. Díaz, Fransız istilasına karşı dövüşmüş yürekli bir askerdi ancak bir diktatöre dönüşmesi pek uzun sürmedi. Halkın üzerinde her tür baskıyı kuran Díaz’a karşı ayaklanmalar da böylece ülkenin her yanında kendiliğinden gelişti. Zapata’nın “Zapatistas” adı verilen gerilla ordusu ve Villa’nın “Villistas” adı verilan silahşörleri, mücadelenin önemli militer güçleri oldular. Villa ve Zapata’nın adamları arasında “La Cucaracha” (Hamamböceği) adlı eski bir İspanyol halk şarkısı oldukça popülerdi. Sözleri değiştirilerek çok sayıda farklı versiyonu yapılan parça, aslında 15. yüzyılda İberik Yarımadası’ndaki son Müslümanlara yönelik mücadele döneminden kalmaydı. Louis Armstrong, The Gipsy Kings, Los Lobos gibi modern zamanların müzisyenleri de bu parçayı yorumlamışlardı.
Meksika’ya bir halk şarkısını hediye eden İspanya, Almanya’dan bir direniş parçası ithal ederek boşluğu doldurmuştu. Rejim karşıtlarını ve muhalifleri çalışma kamplarından birinde, 1933 yılında “Moorsoldatenlied” adlı bir parça bestelenmişti. Daha sonra Ernst Busch tarafından düzenlemesi yapılacak bu parça, İspanya İçsavaşı’na katılan Alman gönüllüler tarafından İberya’ya taşınmıştı. Faşist Franco güçlerine karşı farklı ülkelerden gelen çok sayıda gönüllü, bu şarkıyı kendi dillerine çevirip memleketlerine götürmüş, 2. Dünya Savaşı boyunca Nazi’lere karşı direnişin de gayrıresmi marşı olmuştu.
Aynı yıllarda yine faşist Mussolini iktidarına direnen İtalyan partizanları da “Bella Ciao” adlı parçayı bayrak edinmişlerdi. Pek çok benzeri gibi, eski bir halk şarkısı melodisi üzerine yeni sözler yazılarak faşizm karşıtı uluslararası bir marş haline gelmişti. Yunancadan Türkçeye, Sırpçadan Macarcaya sayısız dile çevrilen “Bella Ciao”, dünyanın en iyi bilinen direniş parçalarından biri olmuştu.
Avrupa’dan çok uzakta, Güney Afrika Cumhuriyeti’nde 1948 yılında yapılan seçimlerde, Alman, Fransız ve Hollanda kökenli beyazları temsil edep Ulusal Parti iktidara gelmişti. 1994 yılına kadar sürecek iktidarında bu parti, Apartheid (ırk ayrımcılığının yasal olduğu) bir rejimi yaşatmıştı. Vuyisile Mini, Güney Afrika’nın ünlü aktivistlerinden ve müzisyenlerinden biriydi. ’50’li yılların sonunda bestelediği ve dönemin başbakanı H. F. Verwoerd’a yönelttiği “Pasopa nansi ‘ndondemnyama we Verwoerd” (Ayağını denk al Vorwoerd, siyahlar geliyor) adlı parçası, siyahlar arasında çok sevilmişti. Silahlı mücadeleyi seçen ve 1963 yılında tutuklanan Mini, bir yıl sonra idam edilse de, şarkısı ve mücadelesi unutulmadı.
’60’ların sonunda Amerika Birleşik Devletleri, öğrenci olaylarıyla çalkalanmaktaydı. Özellikle Vietnam Savaşı sebebiyle güçlenen savaş karşıtı hareket, feministler, yeni yeni palazlanan çevreciler ve sivil hak savunucularıyla birleşip özellikle öğrenciler arasında yayılmıştı. Şöhretinin zirvesindeki Beatles üyesi John Lennon, yeni evlendiği Japon eşi Yoko Ono‘yla tüm balaylarını Vietnam Savaşı’nı protesto amacıyla pek çok gazetecinin eşliğinde yatakta geçirmişler, bir yıl sonra, 1969’da Montreal’de aynı eylemi bir başka otel odasında tekrar ederlerken “Give peace a chance” (Barışa bir şans verin) adlı parçayı The Plastic Ono Band adlı grup olarak kaydetmişlerdi. 15 Ekim 1969 tarihinde ABD başkenti Washington D.C.’deki Vietnam Savaşı karşıtı büyük protestoda, ünlü aktivist ve müzisyen Pete Seeger tarafından yönetilen yarım milyon kişi parçayı bir ağızdan söylemişti. Lennon, protesto parçalarına 1972’de dönemin seksist anlayışını eleştirdiği “Woman is the nigger of the world” (Kadınlar dünyanın zencileridir) adlı eserini eklemişti. Some Time in New York City adlı albümde Attica Hapishanesi’ndeki ayaklanmalara adadığı “Attica State”, Kuzey İrlanda’da öldürülen göstericilere adadığı “Sunday Bloody Sunday” ve “The Luck Of The Irish” ve siyahi aktivist Angela Davis’i desteklemek için yazdığı “Angela” da bulunuyordu.
Direniş Şarkıları’nın birinci bölümüne buradan ulaşabilirsiniz.
