2013’ten memlekete Gezi Direnişi kalacak ümidindeyiz. Gezi’nin izi kitaplarda görülmeye başladı bile. Memleketin yazar-çizerleri fotoğraf kitaplardan söyleşilere, resimli tarih kitaplarından kuramsal çalışmalara kadar Gezi’yle uğraştı. Henüz hepsini almadık, kesinlikle henüz hepsini okumadık. Ama 2014 yılında hepsi teker teker elimizden geçecek.
Bu kadar önemli bir direnişin kitaplarının bu kadar hızlı çıkması bazılarında kitapların niteliğine dair soru işaretleri yaratmış olabilir. Bu mesele, “Burada yayıncıların fırsatçılığı mı söz konusu?” sorusu altında tartışıldı. Bizce bu yanlış bir soru. Yayıncılar elbette yayın fırsatlarını gözetecekler, bu konuda bazen fazla fırsatçı, bazen daha az fırsatçı olacak. Soru, bu kadar hızlı yazılan metinlerin doğası, okunurluluğu, niteliği olmalı.
Buradan bakınca yelpazede her kalite mevcut. Bazen nitelik anın kendisinden doğabilir, sonradan yapılan analizlerde retrospektif bakış çok hâkimken, anında yazılanlar ânı daha iyi kapsayabilirler; iki yıl sonrasının değil, o günün samimi tartışmalarını aktarabilirler. Kitapların niteliğinin tartışılmasının daha doğru olduğu kanısındayız.
Liste kesinlikle tam bir liste değil. Bizce öne çıkanları sıralamak istedik. Tahminimiz Gezi, bir araştırma konusu olarak 2014’e kesinlikle kalacaktır. Yeni yılın da bu kadar heyecan verici, bu kadar dirençli olmasını temennisiyle, işte 2013’te çıkan Gezi kitapları:
—
Yaşarken Yazılan Tarih: Gezi Direnişi ve Halk Hareketlerinin Geçmişi // Metis Yayınları
Kesinlikle en alımlı Gezi kitabı. Sadece resimli güncel tarih çalışması olduğundan değil, resimlerdeki özenden, kitabın düzenlenmesine kadar ayrı bir dikkat söz konusu. Gezi’yi sonrasında akademik olarak çalışmayacaksanız ama arada, biz neler yapmıştık bir bakayım, diyorsanız, mutlaka buradan başlayın. Mekânın tarihinden kişilere, gün gün saat saat olaylara, fotoğraflara kadar Gezi ruhunu yansıtan kitap. Tek kitap alacaksanız bunu alın deriz. Metis’ten not:
Hazırlanmış olduğu halde yayımlanmayan, sonra da yayın hayatına son verilen eski NTV Tarih dergisinin “Gezi Direnişi” sayısını, hem bu direnişi hem de Türkiye’de iktidar ile sermaye medyası arasındaki ilişkileri belgeleyen —ve dileriz, günü geldiğinde çocuklarınıza, torunlarınıza bırakacağınız— bir kitap olarak yayımlıyoruz
—
Direnişi Düşünmek // Monokl
Gezi listelerinde kolektif kitaplara tek yazarlı kitaplar kadar rastlanıyor. Bu da farklı bir seçki. İçinde Badiou ve Zizek’den yazılar bulabilirsiniz. Zizek’in yazısını okumadık ama geçtiğimiz senelerde, Osmanlı bağlamında Türkiye ve hatta Arap Ayaklanmaları döneminde Ortadoğu değerlendirmelerinin oryantalizme yakınsamalarıyla içimize fenalık getirdiğini itiraf etmeliyiz. Felsefeci-siyaset ilişkisi çok lazım bir ilişki, nitekim Badio ve Zizek’in beraber çıkardıkları Philosophy in the Present çalışmaları bu minvalde önemliydi. Fakat her siyasi coğrafya herkesin harcı değil. Bu yüzden Gezi’yle ilgili yazdıklarını özellikle Badiou’yu merak ediyoruz, Zizek’den ise biraz korkuyoruz.
—
Gezi Direnişi: Türkiye’nin Enteresan Başlangıcı // Foti Benlisoy // Agora Kitaplığı
Henüz elimize geçmedi ama bahsini çok duyduk. Kitabın tanıtımından alıntılıyoruz:
İngiliz Marksist tarihçi Eric Hobsbawm hayatının büyük bölümünün geçtiği, büyük siyasal ve sosyal altüst oluşların damgasını vurduğu 20. yüzyılı ‘enteresan zamanlar’ diye, ‘aşırılıklar çağı’ olarak nitelendirmişti. Biz de zaferlerin ve yenilgilerin birarada geldiği yeni ‘enteresan zamanlar’a Gezi Direnişi’yle birlikte (ve dünyadaki yeni küresel isyan dalgasının bir parçası olarak) dahil olduk.
Elinizdeki kitap, Gezi’nin politik, sınıfsal, kültürel, psikolojik, cinsel vb. olmak üzere çok farklı boyutlarına dikkat çekiyor. Türkiye’nin, 1960’ların sonundan bu yana, demokrasi mücadelesi içinde adları ön plana çıkmış yazarlarıyla yeni kuşaktan yazarları bir araya getiren bu kitap, demokrasi mücadelesinin artık başka türlü bir muhalefet, dil, örgütlenme ve eyleme biçimiyle birlikte ele alınması gerektiğinin altını çiziyor. Bu kitabın en önemli özelliklerinden biri, bu yeni dili kavramaya çalışmakla kalmayıp bu dili bir yeniden doğuşla anadili olarak kullanmaya yönelmesidir. Enternasyonel dayanışma adına, İngiltere, Amerika, Malta ve Yunanistan’dan gelen katkılarla zenginleşen bu çalışma, artık, Türkiye’nin, yurtdışındaki modellerin uygulandığı yalnız ve uzak bir ülke olmadığını, demokrasi mücadelesinin dünya çapında ilgiyle izlendiği bir direnişler arenasına dönüştüğünü de gösteriyor
İşte sizlere sunduğumzu bu “ilk” sayılabilecek rapor, Gezi Parkı gerçeğini insan hakları hukuku ve siyasilerin bu süreç içindeki söylemlerini esas alarak “Ne?” sorusunu değil, “Nasıl?” sorusunu sorarak, cevaplarını da tartışmayı hedefliyor.
—
Biz Orada Mutluyduk // Müge İplikçi // Doğan Kitap
Bir söyleşi kitap. Hem İstanbul’dan hem de farklı şehirlerden direnişe katılanlarla derinlemesine görüşmeler. Kimle yan yanaydım sorusuna uzun bir cevap.
Müge İplikçi 2013 Mayısı’nın son günlerinde Taksim Gezi Parkı’nda başlayan ve ardından Türkiye’nin birçok bölgesine yayılan direniş çerçevesinde, gençlerle yaptığı söyleşileri bir araya getirdi. Biz Orada Mutluyduk direniş potansiyelinin yanı sıra, bu gençlerin nasıl bir dünyayı özleyip, nasıl bir kent ya da yeryüzü hayal ettiklerini de gösteren, Gezi’nin ruhu kadar coşkulu bir çalışma.
* Daha geniş ve zamansal ayrımlar da yapan bir liste için buraya bakabilirsiniz. Egoist Okur ise Gezi sürecini anlamak için ilgili olabilecek çalışmaları bir araya getirmiş. Bir de akademik yayınlara bir ek olarak Gezi Ruhu ve Politik Teori‘nin adını ve linkini geçirmiş olalım. Koltukname’deki diğer akademik kitap listelerimiz için bkz.
Çapulcunun Gezi Rehberi: Twitter yazıları ve fotograflarla süslenmiş. Eğlenceli fakat o zamanları yaşayanlar için bilinmedik bir şey yok. “Yaşarken Yazılan Tarih” gerçekten özenle hazırlanmış.
Anneme gezide olduğumu söyleme ve “Direnişi düşünmek” henüz elime geçmedi.
Bu arada Zizek serisi sadece gezi olayları için değil dünya genelindeki eylemler için hazırlanmış güzel bir seri. “Komunist ufuk”u okumuştum mesela.
Zizek temelde önemli olanın direniş olmadığını, direnişten sonraki gün ne yapılacağının önemli olduğunu anlatmış.
Daha çok değil, daha nitelikli bir gezi kitaplığı oluştırmak istiyorum herkes gibi.
Kitapları okuyanlar düşüncelerini paylaşırsa çok güzel olur.
Kitap değerlendirmeleri için çok teşekkür ederiz. Bizim 2014 planlarımızda bol bol direniş okumak var. Hep beraber düşünelim.
[…] istediği bir kitabı göndereceğiz. Başlıklar, 2013’ten Kalanlar // Kitap ve Gezi Kitaplığı listelerimizdendir, kitaplarla ilgili düşüncelerimizi bu bağlantılardan […]