Klasik eserlerin elyazmaları

Elyazmaları güzeldir. Elyazısı kullanımının günbegün azaldığı tablet ve akıllı telefon dünyasında elyazmaları değerlidir. Günümüzde, yazarın eserinin özgün kopyasının, yani yazarın bilgisayardaki Word belgesinin kendi içinde (yani metnin içeriği haricinde) bir değeri olduğu söylenemez. Böylece zaten zaman geçtikçe değerlenen elyazmaları, giderek nadir bir nesneye dönüştükleri için de değerlenirler.

Aşağıda, günümüzde hâlâ sevgiyle ve ilgiyle okunan klasik eserlerin elyazmalarından bir seçki bulabilirsiniz. Ne kadar “çağ dışı” kalacak olursa olsun, zamansızlığını her daim koruyacak bir seçki.

Not: Kitapların Türkçeleri için resmin altında isimlerinin üstlerine tıklayabilirsiniz. (Flavorwire aracılığıyla.)

Ağustos Işığı - William Faulkner
Ağustos IşığıWilliam Faulkner

Devamı »

Fitzgerald’dan yeni bir öykü: “Kibrit İçin Teşekkür Ederim”

Geçtiğimiz yıllarda, The New Yorker dergisinin vakti zamanında reddettiği bir F. Scott Fitzgerald öyküsünü aradan 76 yıl geçtikten sonra yayımlayacağını duyurmuştuk. Şimdi de “Kibrit İçin Teşekkür Ederim” adlı bu öyküyü, İskenderiye Dörtlüsü; Tüfek, Mikrop ve Çelik gibi kitapların yanı sıra Fitzgerald’ın Caz Çağı Öyküleri ve Uçarı Kızlar ve Filozoflar’ının usta çevirmeni Ülker İnce‘nin bize özel yaptığı çeviriyle sizlerle paylaşmaktan mutluluk duyuyoruz.

“Kibrit İçin Teşekkür Ederim”i dilerseniz aşağıda okuyabilir, dilerseniz bu bağlantıdan PDF olarak indirebilirsiniz.  Devamı »

Klasik yazarların ender görüntüleri

Geçtiğimiz haftalarda bir arkadaşımız bizimle Tolstoy’un tek video görüntülerini paylaştı. Eserlerini okuduğumuzda bambaşka bir çağa ait olduğunu hissettiğimiz, günlük hayattaki fotoğraflarını görmenin bile ilginç geldiği bu büyük yazarın hareket ettiğini izleyebilmek, kelimenin tek anlamıyla garip bir deneyimdi.

Daha önce de Fitzgerald’ı yazı yazarken gördüğümüzde benzer şeyler hissettiğimizi hatırlayınca, klasik yazarların ender video görüntülerinden bir derleme hazırlama fikri geldi aklımıza. (Yaptığımız araştırma sırasında Flavorwire’ın elbette çoktan böyle bir liste hazırladığını gördük ama bizim çalışmamız bağımsızlığını koruyor.)

Görüntülere geçmeden önce önemli bir not: Ahmet Hamdi Tanpınar‘ın, Lütfi Akad’ın 1959 tarihli Zümrüt filminde figüran olarak rol aldığı söylenir. Akad’ın Selim İleri‘ye aktardığı üzere, Tanpınar’ın “Çolpan İlhan’ın güzelliğini görmek için” sete uğradığı doğrudur fakat kamera karşısına geçip geçmediği hâlâ bir tartışma konusu. Bu görüntüyü maalesef internette bulamadık.

Daha da fazla uzatmadan, huzurlarınızda, hareketli olarak görmeyi hiç beklemediğiniz yazarlar:Devamı »

Haftanın Eğlencesi: Jay-Z Gatsby’ye karşı

Sinemaseverler mayısta vizyona girecek olan, başrolünde Leonardo DiCaprio’nun bulunduğu yeni Muhteşem Gatsby filmini bekleyedururken, biz Koltukname olarak Gatsby’nin yaratıcısı Fitzgerald’la ilgili çeşitli haberleri okurlarımıza sunmaya devam ediyoruz. Bugünkü paylaşımımız ise haberden ziyade bir test!

Yılın başında, Muhteşem Gatsby‘nin müziklerinin bir parçasını Jay-Z‘nin yazacağı duyurulmuştu. Vulture, bunun isabetli bir karar olduğu görüşünde. Jay-Z’nin şarkılarıyla Fitzgerald’ın klasiklerinin birçok ortak noktası olduğunu vurgulayan Vulture yazarı Margaret Lyons, örnek olarak ikisinin de eserlerinde mücadeleye, cinsiyet rollerine, toplumsal sorunlara, zenginliğin ihtişamına ve tuzaklarına, Amerikan hayalinin çekiciliğine, ayrıca partilere, arabalara ve  modaya yer vermesini gösteriyor.

Jay-Z’nin şarkı sözleriyle Fitzgerald’ın cümlelerinin birbirine gerçekten de ne kadar çok benzediğini kanıtlamak için bir test hazırlamış Vulture. Bakalım siz Jay-Z ile Jay G’yi birbirinden ayırabilecek misiniz. Yanıtlar yazının altında. Tüm Gatsby alıntıları Püren Özgören çevirisinden alınmıştır.Devamı »

F. Scott Fitzgerald’ın Baltimore’daki evi satılık

Fitzgerald’ın Baltimore’daki evi.

Artık Gatsby‘nin, Benjamin Button’ın ve “uçarı kızlar“ın yaratıcısı F. Scott Fitzgerald‘la eşi Zelda‘yla aynı havayı solumanız mümkün! Tek ihtiyacınız olan, 450 bin dolar…

Fitzgerald’ın Park Caddesi, No. 1307, Baltimore adresindeki satılık müstakil evinin fiyatı bu.

Fitzgerald’lar Baltimore’da 1930’larda, Zelda’nın psikolojik tedavi görebilmesi için yaşıyordu. Fitzgerald’ın kendisi de bu sırada alkol sorunlarıyla boğuşuyordu. Tam da bu sorunlarını ve Zelda’yla ilişkilerini anlattığı, otobiyografik izler taşıyan romanı Buruktur Gece‘yi de bu dönemde, bu evde yazmıştı.Devamı »

Sanatçı, müzisyen ve yazarların pasaportları

Herhalde en ilginç kimlik belgesi pasaport olsa gerek. Diğer belgelerden farklı olarak yalnızca şahsi bilgilerinizi değil, nerelere ne sıklıkta gittiğinizi, hatta en rahatsız şartlar altında çekilmiş fotoğraflarınızı da belgeliyor. Hele bir de Türkiye gibi, her ülkenin vize istediği bir ülkenin pasaportuna sahipseniz, sayfalarınız rahatlıkla dolup taşabiliyor.

Başkalarının pasaportlarını karıştırmak da büyük zevk verir insana. Hele de ait olduğu dönem ya da ülke itibariyle kendimizinkinden biraz farklıysa… Flavorwire’ın derlemesi sayesinde şimdi Joyce‘tan Fitzgerald’lara (F. Scott ve Ella), sanatçı, müzisyen ve yazarların eski pasaportlarına göz atabiliyoruz.

René Magritte
René Magritte

Devamı »

Ölü yazarlardan esinlenen parfümler

Yanlış duyduğunuzu sanıyorsanız yanılıyorsunuz. Aradığınız her ürünü bulabileceğiniz bir site olan Etsy‘deki SweetTeaApothecary dükkânı, “siyah çay, güveotu, karanfil, miskotu, vanilya, helyotrop ve tütün” karışımından yapılmış bir Ölü Yazarlar Parfümü satıyor. Amaçları şöyle:

Bu karışım eski bir kütüphane koltuğuna oturup Hemingway, Shakespeare, Fitzgerald, Poe ve diğerlerinin sarı sayfalarını karıştırdığı hissini veriyor insana. Ölü Yazarlar karışımı çay demleyip en sevdiğiniz kitabınıza yumulma isteği uyandıracak.

Book Riot‘tan Amanda Nelson, bu üründen aldığı ilhamla ölü yazarların şahsi kokuları nasıl olurdu acaba, diye düşünmüş ve ortaya aşağıdaki liste çıkmış. Sylvia Plath’in parfümü gerçek olsaydı en azından oda kokusu olarak kesin kullanırdık. Aralarında size cazip gelen bir koku var mı?Devamı »

Yazarların atıştırmalıkları

Yazarlar ve yemekler üzerine gitmeye devam ediyoruz. Atıştırmalıklar, ayakta yazmayı ve asla disiplinsizliğe kapılmamayı tercih eden Goethe dışında herhalde her masa başında, sehpa üstünde, koltukta, kafelerde, parklarda, yazanın el alışkanlığından sayılabilirler. Bazen alışkanlıklardan takıntılara dönüşürler. Kahve, bizim memlekette çay en tanıdıklarından da olsa, bazıları (Walt Whitman gibi) istridye ya da (Lord Byron gibi) sirke de alabiliyormuşDevamı »

Klasiklerin klasik reklamları

Ernest Hemingway - Güneş de Doğar
Ernest Hemingway – Güneş de Doğar

Kitap tanıtımı, reklamı meselesi gerçekten çağın ruhunu, okuma alışkanlıklarını yansıtıyor. Daha önce kitap fragmanlarından bahsetmiş, bir çizgi romanın fragmanını bu sayfalara taşımış, hatta bu hafta True Blood‘ın yemek kitabının tanıtım klibi üzerine konuşmuştuk.

Flavorwire çağdaş klasiklerin yıllar öncesinden kalmış reklamlarını paylaştı. Sadece grafikler değil, yazarların nasıl tanıtıldığını okumak da döneme dair önemli ayrıntılar sunuyor. Yazarlara “yıldız” muamelesi daha fazla yapılıyor gibi geldi. Örneğin Ernest Hemingway’in Güneş de Doğar kitabının reklamında, “Hemingway’in güneşi de bu kitapla yükselecek” mealinde cümleler geçiyor. Yine reklamların çoğunda yazarların bir resmi var gibi. Yazarın kendisinin ön plana çıkarılması hâlâ bu alandaki reklamcılığın belli bir kısmı için geçerli denebilir.Devamı »

F. Scott Fitzgerald: “Yüreğini ortaya koyman gerekiyor”

Geçtiğimiz haftaya, The New Yorker dergisinin 76 yıl önce reddettiği F. Scott Fitzgerald öyküsünü tekrar basacağının haberini yaparak başlamıştık. Yılın 32. haftasının Haftadan Kalanlar köşesinde de, heyecanla beklenen 3D Muhteşem Gatsby filminin vizyon tarihinin Aralık 2012’den Yaz 2013’e ertelendiğini duyurmuştuk. Bugünse yazarın kendi sözlerine yer veriyoruz.Devamı »

The New Yorker 76 yıl önce reddettiği Fitzgerald öyküsünü basıyor

Sanırız Koltukname’deki minimalist poster çılgınlığını F. Scott Fitzgerald tutkusu izliyor. Caz Çağı’nın adını koyan yazarın daha önce sesine, kızına verdiği nasihatlara, tercih ettiği kokteyle ve başyapıtının çeşitli uyarlamalarına yer vermiştik. Fitzgerald son günlerde Leonardo DiCaprio’lu son Muhteşem Gatsby filmiyle gündemde. Herhalde bunu fırsat bilen The New Yorker dergisi, yazarın tam 76 yıl önce reddedikleri bir öyküsünü nihayet yayımlamaya karar vermiş. Melville House’un haberine göre, bugüne dek hiç yayımlanmamış öyküyü Fitzgerald’ın torunları “kasada” keşfetmişler.

“Thank You for the Light” (Ateş için Teşekkürler) “sert ve lastikli korseler satan, güzelliği hafif solmuş kırklarındaki bir kadın” olan Mrs. Hanson’ın hikâyesini anlatıyor. Yeni satış bölgesindeki insanlar sigara alışkanlığını Devamı »

Yazarlardan kokteyller

Yakınlarda Bukowski’nin bir içip bir şiir okuduğu kayıtlarından bahsetmiştik. Yazarlar ve yemekleri kadar yazarlar ve içkileri de sıkça rastlanılan bir konu. Ama buralardan tarif çıkarmak The Kitchn‘in hediyesi olmuş. Pratik, ev tipi tariflerin sitesi The Kitchn, daha ziyade Amerikalılardan oluşan bir listede yazarları sevdikleri kokteyllerle eşleştirmiş. Ortaya bol alkollü ve renkli bir liste çıkmış.

Bu yaz günlerinde çoğumuzun favorisi kitap okumak ve soğuk bir şeyler içmek olduğundan, hepimize ilham vereceğine inanıyoruz. Kim bilir, belki de yakında dinlenilen müziğe içki eşleştiren Drinkfy‘ın edebi versiyonu çıkar. Ya da belki edebi müzik listeleri gibi edebi içki listeleri de hazırlanır kitapların yanına. Belki sizin zaten vardır?Devamı »

Muhteşem Gatsby: roman, film, tiyatro oyunu, bilgisayar oyunu

Amerikanın “kayıp” neslinin öncülerinden F. Scott Fitzgerald‘ın başyapıtı sayılan Muhteşem Gatsby, esasen 1925 tarihli bir roman. Türkiye’de de ilk olarak 1974’te Can Yücel Türkçesiyle yayımlanıyor. Geçtiğimiz yıl da Püren Özgören tarafından bir kez daha çevrildi. İlk yayımlandığında olmasa da, 40’larda ve 50’lerde yeniden basıldıktan sonra önce Amerika’da, sonra da dünyada büyük ses getiren romanın beyazperdeye aktarılması elbette kaçınılmazdı. Sabit Fikir‘deki kronolojiye göre, ilk iki filmler şunlardı:

1926: Kitabın ilk uyarlaması, yayımlandıktan bir yıl sonra geldi. George Cukor tarafından yönetilen ve yılın ilk aylarında Broadway’de gösterime giren sessiz film, şu anda kayıp.Devamı »

Fitzgerald’dan kızına, kafaya takılacak şeyler listesi

Amerikan edebiyatının vazgeçilmez yazarlarından F. Scott Fitzgerald, eserleriyle olduğu kadar özel hayatıyla da hatırlanan bir isim. Zelda Fitzgerald’la olan çalkantılı evliliği, Ernest Hemingway’le olan çalkantılı dostluğu… Çalkantıların adamıdır Fitzgerald! Ancak, kızı 11 yaşındayken ona verdiği listeye bakılırsa, aynı zamanda sevgi dolu bir baba imiş.

Haberi aldığımız Flavorwire sitesinin Scottie Fitzgerald’la ilgili notu şöyle:Devamı »

70’lik telif hakları üzerine

Günümüzde kabul edilen Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu‘na göre, yazarların teliflerinin kalkması için ölümlerinin üzerinden 70 yıl geçmiş olması gerekiyor. Aslında bu, Avrupa Birliği’nin belirlediği bir süre. Türkiye, 1990’ların ortasında, Avrupa Birliği’ne girme süreci dahilinde kendi telif hakları yasasını onlarınkiyle uyumlu hale getirerek aynı şartları kabul ediyor. Bugün basılmayan birçok yazarın eski çevirilerine ulaşılabilmesinin sebebi de yakın bir süre öncesine kadar böyle bir yasanın mevcut olmayışı zaten. Hatta eskiden çeviri edebiyatın daha çok basılmasının sebebi de yabancı Devamı »

Yazarların sesleri

New York Public Library’nin karanlık koridorlarında The Rodgers and Hammerstein Archives of Recorded Sound (Rodgers ve Hammerstein Ses Kaydı Arşivi) adlı bir bölüm mevcut. 700.000 ses kaydı ve 100.000 basılı materyale ev sahipliği yapan arşiv, tüm dünyadaki en büyük “ses” kaynaklarından biri. Bünyesinde barındırdığı birçok kayda randevuyla ücretsiz ulaşılabildiği gibi, internet üzerinden de paylaşımlar yapıyorlar. İşte konuya dikkatimizi çeken Melville House’un seçkisi. F. Scott Fitzgerald’ın Othello kaydından etkilenmemek mümkün değil.