2014'ten Kalanlar // Kitap • Koltukname

2013 zor bir yıldı, Gezi tam anlamıyla damga vurmuştu 2013’e. Zihinleri, bedenleri, vicdanları ağır mesaiye gark etmiş; güçlüğüyle, yeşerttiği ümidiyle, barındırdığı öfkeyle yaşadığımızı hissettirmişti bize. 2013’ün selefi bu yüzden biraz ruhsuz, biraz yavan geldi. Olayımız eksik kalmadı elbet ama yüzümüz pek az güldü 2014’te. Yolsuzluklar, yasaklar, hastalıklar, iş kazaları, ölümler, ölümler, ölümler… Neyse ki insanlık bize ümit de verdi. Elbette sanatla, sinemayla, edebiyatla ve müzikle. Geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi, Koltukname ekibi olarak –Koltukname, Optimusminimus ve Sevillaportakalı– 2014’te haşır neşir olduğumuz albümler, filmler ve kitaplardan bir demet sunmak istiyoruz. İşte 2014’ün parçalı bulutlu ruhunu bizim için renklendirenler. (Albümler için buraya, filmler içinse buraya buyurabilirsiniz. Geçtiğimiz yılların listeleri ise burada.)

Yayımlanana kadar yayımlanacağına inanılamayan kitap: 49 Numaralı Parçanın Nidası / Thomas Pynchon / Çev. Feride Evren Sezer / İthaki Yayınları

Çağdaş Amerikan edebiyatının en önemli –ve en gizemli– isimlerinden Thomas Pynchon, bugüne dek çevrilmediğine şaşılan, yıllardır da yayımlanacağı rivayet olan yazarlardan. Biz de iki yıl önce Inherent Vice‘ın film haberiyle birlikte yazarın üç romanının İthaki Yayınları’nca basılacağını müjdelemiştik. Yine de gözüyle görmeden inanmayacağını söyleyenler çoktu. 2014, yazarın hayranlarını da şüphecileri de tatmin eden yıl oldu ve 49 Numaralı Parçanın Nidası yayımlandı. Sırada Gravity’s Rainbow ile Inherent Vice var. Heyecanla bekliyoruz.

Giderilen eksiklik: Bülbülü Öldürmek / Harper Lee / Çev. Ülker İnce / Sel Yayıncılık

Sel Yayıncılık geçtiğimiz “Eksiklik gideren derlemeler” başlığı altında paylaştığımız Orwell kitaplarıyla listemizdeydi. Bu yıl da eksikliğini hissettiğimiz önemli bir klasiği, Harper Lee’nin Bülbülü Öldürmek‘ini yayımlandılar. Üstelik Ülker İnce’nin etkileyici çevirisiyle. “Eski”leri yeniden ya da ilk defa keşfetmek isteyenler için atlanmaması gereken bir roman. Lee’nin romanın telifiyle ilgili açtığı davayla ilgili bilgi ise burada.

Acı tatlı bir gurbet hikâyesi: Uzak / Shaun Tan / Desen Yayınları

Shaun Tan’ın çizgi romanı Uzak‘ın çevirmeni yok; çünkü kitapta hiç yazı yok! Hiyeroglife benzeyen alfabesi olan, farklı bir dünyada geçiyor Uzak. Bir babanın, ailesine daha iyi bir yaşam sunabilmek için büyük şehre taşınmasını anlatıyor. Garip garip hayvanlarla, eşyalarla, garip bir yaşamla karşılaşan adamın bu sessiz hikâyesi gurbetin hüznünü çok güzel yansıtıyor.

Yılın yemek kitabı: Cafe Fernando / Cenk Sönmezsoy / Okuyanus Yayınları

Yakından takip ettiğimiz Cafe Fernando blog’unun kurucusu ve yazarı Cenk Sönmezsoy’un uzun zamandır hazırladığı yemek kitabına nihayet kavuştuk! Kitap, Sönmezsoy’un elbette kendi elleriyle hazırladığı ama aynı zamanda kendi fotoğrafladığı yemek tariflerinden oluşuyor. Geceleri uyumadan önce yatakta yemek kitabı okuyan insanlar olarak itiraf edelim, Cafe Fernando‘nun biraz daha taşınabilir bir kitap olmasını yeğlerdik. Ama tariflerin kalitesi elbette tartışılmaz. Tarifleri kitabı almadan önce denemek isteyenler için blog’dan tekrar tekrar yaptığımız favorilerimiz “vişneli frangipane tart” ve “limonlu cheesecake.”

Doğudan yükselip orada kalmayan ışık: Işık Doğudan Yükselir / John Freely / Çev. Gül Çağalı Güven / Doğan Kitap

1960 yılından bu yana Boğaziçi Üniversitesi’nde ders vermekte olan John Freely, bizi bize anlatmakta mahir bir yazar. Bu kitabında da böyle yapıyor; fakat doğrudan Türkiye’ye dair bir kitap değil elimizdeki: İslam biliminin batı medeniyetinin ilerleyişine ve sonra da dünyayı etkisi altına almasına olan büyük katkısına eğilmekte. Avrupa Rönesans’ı başlatmadan önce karanlık dönemini geçirirken, İslam dünyası bilgi, keşif ve yaratıcılık dolu bir altın çağ yaşamaktaydı. Astronomlar, fizikçiler, matematikçiler ve simyacılar, deneyimlerini ve birikimlerini Semerkant’tan Cordoba’ya uzanan geniş İslam coğrafyasında cömertçe yaymaktaydılar. John Freely, kendi ifadesiyle adeta bir kültür seyahatnamesi içinde ortaçağ İslam’ının bilimsel liderliğini ve batı medeniyetlerini özendiren yenilikçiliğini incelerken, ilerleyen süreçte neden gerileme ve çöküş süreci yaşandığına da göz atmayı ihmal etmiyor. İçinde yaşadığınız kültür coğrafyasına dair, bizi tanıyan ama nesnel kalmayı başaran bir gözün değerlendirmeleri isteyenler için biçilmiş kaftan.

Meksika’ya seyahati özendiren roman: Aztek / Gary Jennings / Çev. İdem Erman / Kassandra Yayınları

Eski kıtanın tarihini yazanlar, medeniyeti, bilimi, dini kendi coğrafyalarına mal etmeyi ihmal etmediler. Oysa insanlık, dünyanın farklı yerlerinde eşzamanlı gelişimini sürdüregeldi. Eski dünyanın yeni dünyayla tanışması, her iki taraf için de gelecekleri açısından belirleyici olmuştu. Değer yargıları, normalleri, ahlakları ve algıları pek çok alanda çok farklı iki insan topluluğunun çarpışması, eski dünyanın emperyalizminin yeni bir kıtaya sıçrayarak ivmelenmesiyle sonuçlandı. Yeni dünya ise kendini sömürünün, yenilginin, asimilasyonun kucağında buldu. Güney Amerika’nın kadim medeniyetleri, hiç bilmedikleri bir düşmana boyun eğdiler. Jennings’in Aztek‘i, hikâyesini aktarmaya işte bu bakış açısından giriyor. Pek çoğumuza yabancı, eski bir Meksika toplumuna ait çok sayıda detayı bu geniş hikâyede bulmak mümkün. Aşk, seks, ihtiras, ihanet, keder, günlük hayata dair envai çeşit ayrıntı gözler önüne seriliyor ve böylece o günlerin Tenochtitlan’ında olup bitenleri göz önüne getirmek hiç de zor olmuyor. Eğer ana karakterin tipik bir Amerikan kahraman gibi, hep sağduyulu ve doğru tarafta olduğunu göz ardı etmeyi başarırsanız, 500 yıl önce var olmuş uzak bir toplumun hayat döngüsüne göz atmaktan keyif alabilirsiniz.

Yılın tartışmalı romanı: Kafamda Bir Tuhaflık / Orhan Pamuk / Yapı Kredi Yayınları

Orhan Pamuk’un son romanını henüz okumaya fırsat bulamadık; ama gerek kendi tabiatı gerek yazarının tabiatı itibariyle “yılın tartışmalı romanı” başlığını hak ettiği görüşündeyiz. Roman üzerinden gidildiğinde, ilk yorumlara göre yazarın seveni de sevmeyeni de kitabı zayıf bulmuşa benziyor. Yazar üzerinden gidildiğindeyse, Galatasaray’daki YKY’de yaptığı ilk imza gününde yaşananlardan Nâzım Hikmet Kültür ve Sanat Araştırma Merkezi’nin açılışında konuşmacı olarak çağrılmasına kadar konuşulanlardan anlaşılıyor ki, Pamuk nefret edilmesi en çok sevilen yazar olma niteliğini koruyor.

Notlar:

2014, Bülbülü Öldürmek ile 49 Numaralı Parçanın Nida‘nın yanı sıra başka klasik ve çağdaş klasiklerin ya ilk defa ya da uzun süre sonra tekrar yayımlandığı yıl oldu. Onları da not düşmeden olmaz. İşte (yazar soyadına göre alfabetik sırada) bizim gözümüze çarpanlar, eksik olduğunu düşündüğünüz başlıkları yorumlara yazabilirsiniz.

* Kader Yumurtaları / Mihail Bulgakov / Çev. Erdem Erinç / Everest Yayınları
* Yapamam ve Yapmayacağım / Lydia Davis / Çev. Elif Bereketli / Encore Yayınları
* Mavi Geceler / Joan Didion / Çev. Püren Özgören / Domingo Yayınları
* Sefiller / Victor Hugo / Çev. Birsel Uzma / Oğlak Yayınları
* Terra Nostra / Carlos Fuentes / Çev. Bülent Doğan / Can Yayınları
* Toprak Ev / Woody Guthrie / Çev. Evrim Öncül / Kolektif Kitap
* Kaputt / Curzio Malaparte / Çev. Neyyire Gül Işık / Can Yayınları
* Dolandırıcı Felix Krull’un İtirafları / Thomas Mann / Çev. Kasım Eğit-Yadigar Eğit / Can Yayınları
* Oğlak Dönencesi / Henry Miller / Çev. Avi Pardo / Siren Yayınları
* Ağaca Tüneyen Sweeney / Flann O’Brien / Çev. Gülden Hatipoğlu / Everest Yayınları
* Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi: Bütün Öyküleri / Ziya Osman Saba / Can Yayınları